Welk boek ga ik vertalen als ik mijn lopende klus af heb? Ik weet het even niet. Misschien wel een tijdje géén boek. Het zijn wonderlijke tijden in de literaire vertaalbranche. De afgelopen jaren hoefde ik mijn hand maar op te steken, of ik had een klus. Er belden geregeld uitgevers, en vertalers mailden elkaar onderling aanbiedingen door. ‘Heb jij zin in dit boek? Ik heb geen tijd.’ Nu mailen we elkaar: ‘Heb jij nog iets aangeboden gekregen? Het is zo stil.’
Over de grotere uitgeefconcerns is genoeg in het nieuws geweest. Ontslagen hier, reorganisaties daar, fondsen die worden samengevoegd, uitgevers die ‘dan maar’ Engelse titels gaan publiceren of een romance-imprint beginnen. In 2023 zijn er meer boeken verkocht dan in het jaar daarvoor, liet de CPNB weten. Maar vooral Engelstalige titels doen het goed. Ik vertaal niet uit het Engels, ik ben niet de eerste om deze klap op te vangen, maar ik slikte toch toen ik het las.
De afgelopen jaren had ik wel eens bedenkingen bij hoeveel titels er verschenen. We zitten die boeken nou wel ijverig te vertalen, dacht ik, maar wie moeten ze allemaal gaan lezen? Dat een boek in eigen land een succes was, maakte het toch niet automatisch interessant voor een Nederlands publiek? En hoe konden uitgevers publiek vinden voor hun boeken als ze geen tijd hadden ze onder de aandacht te brengen? Maar nu ze de tering naar de nering beginnen te zetten, vraag ik me wel af: wat gaat dit voor ons vertalers betekenen?
Op de Literaire vertaaldagen, in eerdere jaren altijd een vrolijke opmaat tot de kerstvakantie, hing afgelopen december een bedrukte sfeer. Het verhaal van key note-spreker Yra van Dijk over de gierende ontlezing en de angstwekkende desinteresse voor literatuur in het onderwijs was al weinig opbeurend. Maar op de borrel na afloop werd ik ook na twee biertjes niet veel vrolijker. Er liepen ook door AI brodeloos geraakte vertalers uit de zakelijke vertaalbranche op de borrel rond, hoorde ik fluisteren. Terwijl er voor ‘onszelf’ al niet eens genoeg werk was. Waar moest dit eindigen?
De afgelopen anderhalf jaar heb ik Nederlandse uitgevers warm proberen te krijgen voor het werk van een door mij bewonderd auteur, een bedachtzaam formulerende, peinzende Duitser. De concern-uitgevers wezen hem een voor een af (‘ja, heel goed, maar commercieel niet interessant’). Deze week kreeg ik een mailtje van een onafhankelijke uitgeverij die serieuze belangstelling had. Was dit het bericht waar ik al die tijd naar had uitgekeken? Een uitgeefbeslissing zal nog even op zich laten wachten, maar ik vestig alvast mijn hoop op de onafhankelijke uitgevers. En ik zal nog eens wat collega’s mailen: ‘Zeg, heb jij de laatste tijd nog wat aangeboden gekregen?’
Geschreven voor Boekblad.nl, afbeelding afkomstig van PxFuel. Op de hoogte blijven van mijn blog? Schrijf je in voor mijn nieuwsbrief, of volg me op of LinkedIn.