Op een woensdagmiddag dat ik het goed met mezelf voorhad, deed ik het gewoon. In een impuls. Ik had er eigenlijk het geld niet voor, maar de zon scheen, het belletje van de winkel tingelde vrolijk en ik zag meteen bij binnenkomst al allemaal belangrijke en begerenswaardige boeken staan.
Uit concurrentieoverwegingen ga ik niet zeggen hoeveel ik heb uitgegeven. Gewoon: het complete bedrag aan thuiskopiegelden, reprorechtvergoedingen en leenrechtgelden dat de Stiching Lira mij eerder die week had overgemaakt. Of nou ja, een of twee tientjes meer misschien.
Een ander krijgt rond deze tijd een kerstpakket van zijn baas, dacht ik toen ik met mijn stapeltje boeken naar buiten stapte. Ik had het afgelopen jaar minder verdiend dan het minimumloon, maar als zzp’er moest je jezelf af en toe verwennen. Toch? En was een investering in de boekhandel niet ook een soort pensioenpremie als je in het boekenvak werkte?
Ik probeer mezelf hier geen schouderklopjes te geven hoor, ik ken genoeg collega’s die veel verder gaan in hun toewijding aan de goede zaak dan ik. Die veel meer van hun tijd, hun gezondheid en hun geld in hun werk steken. Ik bewonder hun inzet en ben er op een rare manier zelfs jaloers op. Maar ik zie het ook hoofdschuddend aan.
De onbaatzuchtigheid van veel vertalers is mooi en nobel. Maar hoe houdbaar is een systeem dat zichzelf met broekzak-vestzakfinanciering en zelfopoffering in de lucht houdt? Een kerstgratificatie uit eigen zak is tot daar aan toe. Maar nooit vakantie? Structureel overwerken achter een bureau dat een arboarts direct zou afkeuren? Jaar in jaar uit werken tegen hetzelfde tarief? Zonder meerprijs een vertaling omgooien, als je uitgever ontdekt dat hij je de verkeerde versie van een manuscript heeft toegestuurd?
Niet lang nadat ik was thuisgekomen met mijn zelfgekochte kerstpakket, bereikte mij het bericht dat de Auteursbond en de verzamelde literaire uitgevers een nieuw minimumtarief voor vertalingen waren overeengekomen. Per 1 januari 2022 krijg ik, uitgaande van een modelcontract, niet langer 6,8 maar 7,0 cent per woord. Bij een kloeke roman, zeg: drie à vier maanden fulltime werk, levert me dat zomaar honderdvijftig euro extra op. Hatsiekiedee!
Nee, laat ik niet cynisch doen. Ik was blij met het nieuws en ik ben de onderhandelaars van de Auteursbond dankbaar voor hun werk. Die opslag van 0,2 cent is ook niet de enige verbetering in het modelcontract. En toch zonk de moed me in de schoenen. Dat was dus het wenkend perspectief voor het komende jaar, bij oplopende inflatie en alle verhalen over overwerkte collega’s: er niet al te veel op achteruit gaan.
Vertalen is het heerlijkste beroep dat er is en ik wil niet te vaak piepen over de ondermaatse betaling, want daar word ik maar chagrijnig van. Ik red me wel. Mijn vrouw heeft een vaste baan en we wonen toevallig voordelig. Maar voor de vertaalbranche en de rest van het boekenvak is die zelfopoffering op den duur niet houdbaar.
Mijn goede voornemen voor 2022 is daarom: onderhandelen. Niet meer zomaar tevreden zijn als me een modelcontract wordt aangeboden, maar bij elke gelegenheid duidelijk maken dat de schoorsteen óók van het modelcontract niet kan roken. Ik hoop dat mijn collega-vertalers dat ook (blijven) doen en dat de uitgevers zullen inzien dat we niet alleen voor onszelf meer vragen, altijd weer meer, maar ook voor elkaar en voor de toekomst van het boekenvak. Want daar doen we het immers allemaal voor.
Geschreven voor Boekblad.nl, foto afkomstig van pxfuel.com. Op de hoogte blijven van mijn blog? Schrijf je in voor de nieuwsbrief, of volg me op Twitter of LinkedIn.